ډیجیټالی سواد د معلوماتو ډيریدلو لپاره د ګواتیمالا په اړه

Posted on at

This post is also available in:

ګواتیمالا او کلمبیا دوه هغه هیوادونه دی چی  د دی نه ډیر نشی کولی د جغرافیایی او فرهنګی له لحاظه لری اوسی. هغه د نړی دوو مخالفه کونجو کی دی او په لومړۍ لیدنه کی هیڅ کوم مشترکه شیان  نه لری: ژبه٬ دین٬ ډوډی٬ سنتونه او متفاوته باورونه. د ګواتیمالا او کمبودیا خلک متفاوته فکر کوی٬ چلند کوی او متفاوته کالی آغوندی٬ د دوه مختلفه فرهنګونو نه دی چی د ډیرو وختونو په جریان کی د یو بل نه بیل شوی دی. که څه هم دوی شریکه تیره او تاریخ لری چی د خشونت او بی عدالتی سره یی غوټه خوړلی ده او د استبداد سبب پر هغوی باندی شوی دی او تراوسه څو پیړی کیږی چی ادامه لری. پر دغه اساس باندی ګواتیمالا او کمبودیا ډیر یورنګه دی. 

په یوه تیره مقاله کی می خپله کرکه د کمبودیا اوسنۍ حکومت نه وکړله چی نشی کولی د کمر روج (Khmer Rouge) دوره چی د ډله یی وژنی سبب باندی په تاریخ کی شوی  دی د عدالت لاس ته یی ورکړی. هغه یو شمېر بی رحمیانی چی په ۷۰ پیړی کی هغوی د میهنانو خلکو په حق کی وکړلو. ومی ویلی چی د څلورو نه کم کالونو کی یی د کمبودیا خلکو درېمی برخی وژنی سبب وشولو. د دی لپاره چی په کامله توکه زما دلیل د کمبودیا او ګواتیمالا فرق په اړه پوه شی٬ تاسو ته د جوز افراین مونت (JOSE) قصه وایم. 

په تیرو وختونو یو څوک په نامه د مونت وو٬ د ګواتیمالا پوځو جنرال چی په ۱۹۸۲ کال کی په یو نظامی کودتا کی یی قدرت لاسته راوړلو. د هغو استبداد فقط ۱۷ میاشتی وو٬ مګر په یقینه توکه په دغه ټولو وختونو کی یی خپل اثر پریښودلو. هغه یو د ډیرو پوځونو جنرال وو چی د ۳۰ کالو ننی جګړو جریان کی دغه هیواد یی اداره کړی  دی او د هغو ډیر درد سبب شوی دی. که څه هم د هغو دوره یوه د استبدادوو دورو نه شمیرل کیږی٬ په خاصه توکه د مایاو بومی خلکو پر ضد باندی. د غیر رسمی جګړو ماتی لپاره یی٬ جنرال مونت د آمریکا په همکاری باندی یی د ډار فضای پرمختک ته یی په ټول هیواد کی لاس ووهلو چی نه فقط مسلح خلک یی شکنجه کړل مګر هر څوک چی پوهیدلو هغوی ته پناه ورکوی.  

کلی والو دغه ډیر لګښت یی ورکولو. ملل سازمان برآورد کړی دی چی تقریبا ۶۰۰ کلۍ د جوخه مرګ مانت له خوا نه خرابه شوی  دی. زراوه بزګران ته شکنجه شوی دی٬ ورباندی تیری شوی دی او هم ډیر یی په ډيره ساده توکه د هغو قوانینو لاندی مړه شوی دی.  یو شمېر ډیر یی پرته د دی نه چی وخت وکړی او خپله بی ګناهی ثابته کړی اعدام شوی دی. بومی مایاهانو هیڅ کومه لاره د خپل ځان دفاع لپاره نه درلودله او د مستبده زمامدارانو لاس لاندی پاتی کیدل. جنرال مونت د دغه ظلمونو مسووله وو. څرنکه چی وروسته د هغو نه چی ننی جګړی خلاصی شی٬ هغه د استبداد او خشونت نښی ته موبدله شو چی یو شمېر ډیرو ګواتیمالانو د درېو ډيرو پیړو لپاره د هغو رنجونه وینی. 

یو کال مخته مونت د بشریت ضد جنایت پر واړی د ۸۰ کالو لپاره بندیخانی ته ولیږدول شولو. که څه هم هغو لکه د کمر روج دوره غوندی په کمبودیا کی هیڅکله هغه ډول دوره یی تیره نکړله٬ د یوی وړوکی قانونی خالیګاه پر اساس باندی دوه میاشتی مخته د ګواتیمال اساسی قانون محکمی٬ د محکمی حکم یی باطله کړلو او اوس په آزاده توکه د محکمی نور کار ته ولاړ دی. د دی لپاره چی هغه ۸۷ کلن دی٬ ډیر کم احتمال شته دی چی هغه د خپل تیرو مجازات وباسی... دقیقا لکه د کمر روج دوره غوندی. 

د ګواتیمالا نه می د لسو وارو نه ډیر کتنه کړی ده٬ مګر په دقیقه توکه هغه پیښی چی د ګواتیمالا ننی جګړو جریان کی رامنځه ته شوی دی نه پوهیږم. زما په نظر باندی څرنکه یی چی د حالت یی مالومه کیږی ګډوډ دی او هیڅ کومه ساده د حل لاره نشته ده. نشم کولی د دغو ټولو بی عدالتیانو پر واړندی چوپ کښینم. پوهیږم چی فقط زما مقاله دوموره په کافی توکه ګټه وره نه ده ترڅو چی دومره لوی جنایت ثابته کړی٬ مګر که ډیر خلک د ټولی نړی نه یوه مقاله ولیکی او په اجتماعی رسانو کی یی د هغو ګډوډی په اړه د مونت محکومیت دومواری رابللو لپاره په اجتماعی رسانو کی شریک کړی٬ ممکنه دی هغه خلک چی په قدرت کی دی مجبوره کړی چی یو ښه کار وکړی. که ډیر خلک په اجتماعی رسانو مبارزاتو کی د ګواتیمالا خلکو او د هغوی مینه لپاره د عدالت لپاره٫ یوځای شی٬ شاید مونت هغه شی د هغو لایقه دی لاسته یی راوړی. ډيجیټالی سواد او اجتماعی رسانی کولی شی عدالت په ټولنه نړی کی په ارمغان راوړی او پرته د مرز اړیکی کولی شی نه باورونکی فکر ته ورسیږی.

لطف وکړی ما د هغو پراختوب کی کمک وکړی او یوه مقاله ولیکی... ترڅو چی میلیونونه ګواتیمالان یی پرته د خپسکی نه ولولی. 

*     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *     *

که غواړی چی بلاګ ولیګی او په دغه شبکه کی مو نوم لیکنه نه دی کړی٬ دغه ځای باندی ټک ووهی او خپل سفر پیل کړی. تاسو به د نړیواله لیکونکو کورنۍ سره به یوځای شی که مینه وال یاست چی ستاسو قصی ولولی. لیکل په انکس فلم کس ساده دی: فقط دغه ځای باندی ټک ووهی٬ د نوم لیکنی ځای ټک ووهی او خپل سفر پیل کړی. کله چی نوم لیکنه مو وکړله زما د انکس فلم پاڼی سره یوځای شی.

میتوانید در کوتاه ترین زمان پول بدست آورید.

تاسو کولی شی په لږ وخت کی پیسی لاسته راوړی.

که مخته د انکس فلم سره کاروونکی یاست٬ خپل ملګری ته مو ووایی ترڅو چی په دغه ځای کی نوم لیکنه وکړی او د دغه مقالی لوستل ورته پیشنهاد ورکړی: دغه په دقیقه توکه هغه شیانو چی دوی ورته اړتیا لری وایی ترڅو چی په انکس فلم کی ولیکی. 

جیاکومو کرستی

د انکس مجلی غوره ویرایشګر

انکس فلم

که زما مختنی مقالی مو د لاس نه ورکړی دی٬ کولی شی هغه زما په دغه شخصی پاڼه کی وموندی:   http://www.filmannex.com/webtv/giacomo

او هم کولی زما سره په دغه نښه باندی همکاری وکړی.  @giacomocresti76



About the author

HamidMayar

Hamed Mayar is Graduated in 2012 from Journalism (B.A) Herat University ,Afghanistan. Right now he is the Communication & Outreach Officer in AECOM/SIKA West. also The Social Media officer in ACSC Herat Branch. He have many Years Experience working with Media & press,(from 2010-2012 the Head Director of Asia TV…

Subscribe 0
160